διάλογος και από την άλλη τεχνηέντως (αλλά με ποια στοιχεία άραγε;) αφήνονται σκιές για τα κίνητρά του. Προφανώς, είτε υπάρχει η πεποίθηση ότι η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική πρόταση είναι υπεράνω κριτικής είτε υπάρχει η αντίληψη ότι «ὁ μὴ ὢν μετ’ ἐμοῦ, κατ’ ἐμοῦ ἐστί».
Μη συμμεριζόμενος καμία από τις παραπάνω προσεγγίσεις, θα εστιασθώ συνοπτικά σε ορισμένα μόνο σημεία που ετέθησαν κατά τις προηγούμενες ημέρες. Με έκπληξη, λοιπόν, πληροφορήθηκα από τον μελετητή της πλατείας, κύριο Θ. Φλωράτο, ότι η συλλογική μνήμη ενός τόπου θα πρέπει να εξορίζεται από τον δημόσιο χώρο και να περιορίζεται σε μουσεία και βιβλιοθήκες. Ο δημόσιος όμως χώρος της πόλης είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος έκφρασης της συλλογικής μνήμης. Δεν γνωρίζω πόλη χωρίς μνημεία, χωρίς δηλαδή έργα τέχνης που να παραπέμπουν, άμεσα ή έμμεσα, σε πτυχές της συλλογικής (και όχι μόνο ιστορικής) μνήμης, νοηματοδοτώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον δημόσιο χώρο. Μια βόλτα στο Αργοστόλι θα αρκούσε για την διαπίστωση αυτή.
Προφανώς, η έκφραση της συλλογικής μνήμης δεν περιορίζει κατ’ ουδένα τρόπο την σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία. Μία πλατεία όμως δεν είναι μπορεί να καθίσταται εν λευκώ, και με δημόσιους πόρους, πεδίο προσωπικής καλλιτεχνικής έκφρασης – υπάρχουν άλλοι χώροι καταλληλότεροι για τον σκοπό αυτό.
Σε κάθε περίπτωση, μόνο προβληματισμό προκαλεί η άποψη ότι στη Σάμη αυτό που απομένει να εκφραστεί είναι η αέναη σχέση του ανθρώπου με το υγρό στοιχείο, μέσω μιας κατασκευής από μπετόν, καλυμμένης με πλάκες, και με οχήματα να κινούνται αενάως γύρω από αυτήν. Αυτή η λύση είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει την εικόνα της Σάμης – μάλλον προς το χειρότερο.
Παράλληλα, γίνεται πλέον σαφές ότι η εν λόγω μελέτη δεν αποτελεί πρόταση διαμόρφωσης κεντρικής πλατείας στη Σάμη, όπως άστοχα προβάλλεται, αλλά αποσπασματική πρόταση διαμόρφωσης κυκλικής διασταύρωσης, τύπου roundabout, στο κέντρο της Σάμης. Προσπαθώντας, όμως, να θυμηθώ ορισμένα αξιόλογα παραδείγματα roundabout σε κεντρικά σημεία πόλεων, φοβάμαι ότι ο αντίλογος για την αξία του προτεινόμενου εγχειρήματος μπορεί να είναι συντριπτικός: To Piccadilly Circus στο Λονδίνο.
Δρ Κωνσταντίνος Κουτσαδέλης
Αρχαιολόγος
Υ.Γ. Για την ιστορία, ο πύργος του Eiffel, τον οποίο τηρουμένων ή μη των αναλογιών έφερε ως παράδειγμα ο μελετητής της πρότασης, κατασκευάστηκε κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για τις ανάγκες της Διεθνούς Εκθέσεως του 1889, στα πλαίσια του εορτασμού της επετείου των 100 ετών της Γαλλικής Επανάστασης.
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 2.12.2014, Τάσος Καβαλλιεράτος – Βλαχάτα Σάμης