Με μεγάλη επιτυχία και παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, ολοκληρώθηκε η α’ φάση της ενάλιας έρευνας για το ναυάγιο των Αντικυθήρων, με τίτλο «Επιστροφή στα Αντικύθηρα».
Στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποιήθηκε από διεθνή ομάδα επιστημόνων υπό τη διεύθυνση του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Woods Hole του ΜΙΤ της Μασαχουσέτης εντοπίστηκαν και ανασύρθηκαν σημαντικά ευρήματα.
Οι έρευνες διεξήχθησαν υπό την εποπτεία της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υποστήριξη του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», της ελβετικής εταιρείας κατασκευής πολυτελών ρολογιών HUBLOT και άλλων φορέων. Συγκεκριμένα το Ίδρυμα παρείχε στην ομάδα έρευνας όλες τις υποδομές και ακαδημαϊκές του δυνατότητες, κατά την προετοιμασία, και την εκτέλεση των ερευνών.
Επικεφαλής της ομάδας του Woods Hole είναι ο Αμερικανός επιστήμονας και ερευνητής του Woods Hole Institution Dr. Β. Foley. Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν επιπλέον ο αρχαιολόγος Α. Τούρτας, ο Δρ. Γ. Μπιτσάκης, έλληνες και ξένοι δύτες και τεχνικοί δύτες (M. Τζεφρόνης, Λ. Μερσενιέ της ΕΕΑ, Ε. Ο’Brian, P. Short, Α. Σωτηρίου), τεχνικοί, φωτογράφοι, κινηματογραφιστές, κ.ά. Η αποτύπωση του ναυαγίου έγινε από εξειδικευμένη ομάδα του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ (O. Pizzaro, S. Williams, C. Lees) με τη χρήση του αυτόνομου υποβρύχιου οχήματος Sirius. Την έρευνα υποστήριξε, επιπλέον, το Πολεμικό Ναυτικό με δύτες της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών και διαθέτοντας την φραγματοθέτιδα «Θέτις». Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη διέθεσε από την πλευρά του το σκάφος «ΓΛΑΡΟΣ», το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως πλοίο-φορέας για το αυτόνομο υποβρύχιο όχημα και για ενδιαίτηση και υλικοτεχνική υποστήριξη στην περιοχή των ερευνών.
Με την ολοκλήρωση της πρώτης αυτής φάσης των ερευνών, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος, κος Πάνος Λασκαρίδης, δήλωσε:
«Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση λάβαμε μέρος στην ενάλια έρευνα στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Η στενή συνεργασία μεγάλου αριθμού κορυφαίων επιστημόνων από διαφορετικές χώρες αποτελούσε από την αρχή, εγγύηση της επιτυχίας. Με τα μέσα που διαθέσαμε, εμείς και οι άλλοι χορηγοί, βοηθήσαμε να πετύχει μία αρχαιολογική ανασκαφή πολύ σημαντική για τη χώρα μας και τον κόσμο. Συγχαρητήρια σε όλους όσους συμμετείχαν στην ομάδα, είτε στο πεδίο των ερευνών, είτε από την ξηρά, στα Αντικύθηρα, την Αθήνα και το εξωτερικό».
Η επιστημονική ομάδα είχε στη διάθεσή της τον πλέον σύγχρονο καταδυτικό εξοπλισμό, με εντυπωσιακότερο όλων τη στολή Exosuit, ένα ρομποτικό σκάφανδρο που επιτρέπει την ασφαλή παραμονή σε μεγάλο βάθος έως και τέσσερις ώρες. Λόγω των δύσκολων καιρικών συνθηκών πραγματοποιήθηκαν μόνο δοκιμαστικές καταδύσεις για μία ημέρα με το εν λόγω σκάφανδρο.
Η έρευνα ωστόσο ολοκληρώθηκε με επιτυχία στις 7 Οκτωβρίου, παρά τις δυσχέρειες από τους έντονους βόρειους ανέμους στην περιοχή. Στη διάρκεια της έρευνας πραγματοποιήθηκε η ακριβής τοπογραφική αποτύπωση της θέσης του ναυαγίου και δημιουργήθηκε τρισδιάστατο μοντέλο της βυθομετρικής και φωτογραφικής απεικόνισης. Οι απεικονίσεις εντάχθηκαν σε γεωπληροφοριακό σύστημα (GIS) στο οποίο τοποθετούνται τα κατά το δυνατόν γνωστά δεδομένα της ανέλκυσης του 1900, καθώς και τα στοιχεία της έρευνας του 1976. Ταυτόχρονα, τοποθετούνται τα στοιχεία της φετινής διερεύνησης, τα οποία περιλαμβάνουν στόχους έντονου σήματος που προέρχονται από συστηματική επισκόπηση του βυθού της περιοχής με ανιχνευτές μετάλλων, προκειμένου να εξακριβωθεί η έκταση της διασποράς του ναυαγίου και επιφανειακά ευρήματα.
Ως αποτέλεσμα της έρευνας προέκυψε ο εντοπισμός και τελικά η ανέλκυση χάλκινου συμπαγούς δόρατος με σαυρωτήρα, το οποίο προέρχεται από χάλκινο ή και μαρμάρινο άγαλμα. Από το ίδιο σημείο εντοπίστηκε και ανελκύστηκε χάλκινος δακτύλιος, προσαρμοσμένος σε χάλκινο καρφί, ο οποίος σώζει στο στέλεχός του συσσωμάτωμα, το οποίο ενδέχεται να περιλαμβάνει ξύλο του ίδιου, του πλοίου όπου ήταν προσηλωμένος. Ανελκύστηκε επίσης δειγματοληπτικά μικρό τμήμα φύλλου μολύβδου, το οποίο προέρχεται από τη μολύβδινη επένδυση των υφάλων του αρχαίου σκάφους. Τέλος από το χώρο του ναυαγίου, ανελκύστηκε ο μολύβδινος στύπος άγκυρας του σκάφους που είχε εντοπιστεί το 2013 και άλλα επιφανειακά ευρήματα, μεταξύ των οποίων ένας δακτύλιος και μία χάλκινη απόληξη στηρίγματος κλίνης, καθώς και μία σχεδόν ακέραιη λάγυνος.
Τα νέα δεδομένα αποσαφηνίζουν την εικόνα του ναυαγίου και τη διάταξή του στο χώρο.
Αντίστοιχα, η άμεση γειτνίαση με δεύτερη θέση, όπου εντοπίζονται τόσο συστάδες αμφορέων, όσο και στοιχεία από την δομή και την εξάρτηση του σκάφους, δημιουργεί νέα επιστημονικά ερωτήματα για το κατά πόσον η θέση αποτελεί συνέχεια της πρώτης ή τα κατάλοιπα ενός δεύτερου ναυαγίου.
Την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2014 και ώρα 19.00 θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης της α’ φάσης των εναλίων ανασκαφών στα Αντικύθηρα και του προγραμματισμού των ανασκαφών για τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της έρευνας και ανασκαφής.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο πλήρως ανακαινισμένο κτήριο του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» επί των οδών 2ας Μεραρχίας 36 & Ακτής Μουτσοπούλου στον Πειραιά.
Το συγκεκριμένο κτήριο είναι το γνωστό μέγαρο Στρίγκου, το οποίο στη συνέχεια περιήλθε στο Γαλλικό Δημόσιο για να στεγάσει το παράρτημα του Γαλλικού Ινστιτούτου στον Πειραιά.
Από το 2009 το κτήριο ανήκει στο «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη» και στη διάρκεια των 5 χρόνων λειτουργίας του, φιλοξένησε περισσότερες από 60 εκδηλώσεις και πλήθος εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Επίσης στο ίδιο κτήριο φιλοξενήθηκε από τον Οκτώβριο του 2010 η Ναυτική Συλλογή του Ιδρύματος και μέρος της Ιστορικής Βιβλιοθήκης.
Τον Μάιο του 2014 με απόφαση του Δ.Σ. το κτήριο της 2ας Μεραρχίας έκλεισε για να ανακαινιστεί εκ βάθρων, για να στεγάσει την Ιστορική Βιβλιοθήκη του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», η οποία περιλαμβάνει πλέον των 270.000 τίτλων αλλά και τη Ναυτική Συλλογή του. Εντός του 2014 το κτήριο θα ανοίξει και πάλι τις πόρτες του για το κοινό και το προσεχές διάστημα θα ενημερωθείτε για την ακριβή ημερομηνία των εγκαινίων.
Για να ενημερωθείτε για όλες τις δραστηριότητες του «Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας www.laskaridou.gr
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 10.11.2014