ξεκούμπωτα, χωρίς σακκάκι καί γραβάταν;» Καί ἐσυνέχισεν: «Εἰς τήν Γαλλίαν, εἶναι ἀνεπίτρεπτον εἰς συνάντησιν μέ τόν Πρόεδρον νά μή τηρῆται ἡ ἐτικέττα τῆς εὐπρεποῦς ἐνδύσεως μέ Κοστούμι καί Γραβάταν καί ἐν γένει τῆς εὐπρεποῦς συμπεριφορᾶς πρός τόν Πρόεδρον καί τούς οἱουσδήποτε ἐπισήμους». Δέν τοῦ ἀπήντησα. Ἐγνώριζα ὃτι οἱαδήποτε ἀπάντησίς μου θά ἒθιγε τήν Κύπρον καί τούς συμπατριώτας μου.
Αὐτή ἡ στιχομυθία ἒγινεν, ὡς ἀνέφερον, πρό τριακονταετίας περίπου, ὃμως ἐξακολουθεῖ νά παραμένῃ ζωηρά εἰς τήν μνήμην μου καί ἐπανέρχεται κάθε φοράν, πού βλέπω εἰς τήν Τηλεόρασιν συναντήσεις ἢ συνεντεύξεις τῶν ἑκάστοτε Προέδρων, Ὑπουργῶν, Βουλευτῶν, Ἱεραρχῶν κ.ἂ. μέ ἀντιπροσωπείας διαφόρων ὀργανώσεων ἢ δημοσιογράφων.
Ὃμως ἂς ῥίψωμεν ἓν βλέμμα εἰς τό τί γίνεται σήμερον ὃσον ἀφορᾷ τήν ἀνδρικήν ἐνδυμασίαν καί τήν ἐν γένει ἐμφάνισίν μας κατά τάς κοινωνικάς συναναστροφάς μας. Ἡ κατάστασις ἒχει, πιστεύω, ἐξελιχθῆ κατά πολύ ἐπί τά χείρω, μέ τά ξεκούμπωτα ὑποκάμισα καί τήν σχεδόν πλήρη κατάργησιν τῆς Γραβάτας. Καί δέν ἀναφέρομαι εἰς τούς ζεστούς καλοκαιρινούς μῆνας, κατά τούς ὁποίους ὃλοι μας λόγῳ τῆς ζέστης καί τῆς ἐκ τῆς ὑγρασίας ἐφιδρώσεως ἐνδυόμεθα πολύ ἐλαφρῶς εἰς τάς καθημερινάς ἀσχολίας μας μέ ἓν ἁπλοῦν ὑποκάμισον καί ἂνευ γραβάτας.
Ὃμως ἡ ἂποψις τοῦ γράφοντος εἶναι ὃτι κατά τάς ἐπισήμους προσκλήσεις, ἐπετείους, ἐθνικάς, πολιτιστικάς καί θρησκευτικάς ἐκδηλώσεις, ἒστω καί κατά τό καλοκαίρι ὀφείλει ὁ προσκεκλημένος νά τηρῇ τήν ἐτικέτταν ἀνεξαρτήτως ζέστης ἢ ὑγρασίας φορῶν ἓν λεπτόν κοστούμι καί γραβάταν. Ἐξαίρεσιν εἰς τήν ὀρθήν ἒνδυσιν μπορεῖ νά ἀποτελέσῃ, ὃταν εὑρισκώμεθα εἰς πολύ στενόν κύκλον συγγενῶν καί φίλων ἢ ὃταν ὁ οἰκοδεσπότης μᾶς παροτρύνει ὁ ἲδιος διά τήν ἀφαίρεσιν τοῦ σακκακιοῦ καιτῆς γραβάτας. Ἐξ ἂλλου αἱ διάφοραι ἐκδηλώσεις διαρκοῦσι πολύ ὀλίγον χρόνον, 1 – 2 ὣρας, καί ἡ μετάβασίς μας εἰς αὐτάς εἶναι ἂνετος μέ τόν κλιματισμόν πού διαθέτουσι σήμερον ὃλα τά αὐτοκίνητα.
Πιστεύω ὃτι εἰς ὃσους δυσανασχετοῦσι διά τόν ὀφειλόμενον τρόπον εὐπρεποῦς ἐνδυμασίας εἰς ἐπισήμους προσκλήσεις καί συγκεντρώσεις διαφεύγει ἓν πολύ οὐσιῶδες στοιχεῖον ὃσον ἀφορᾶ ταύτας, αἱ ὁποῖαι πολύ εὐγενῶς μᾶς ἀποστέλλονται ὑπό τῶν ὀργανωτῶν των. Ἡ οὐσία καί τό ἐπίκεντρον τῶν προσκλήσεων δέν πρέπει νά εἶναι τά προσωπικά αἰσθήματα μας καί ἡ προσωπική ἂνεσίς μας, δηλ. τό ἐγώ μας, ἀλλά τό γεγονός ὃτι μᾶς γίνεται μία ἰδιαιτέρα τιμή καί προσδίδεται μία ἰδιαιτέρα ἐκτίμησις πρός τό ἂτομόν μας ἐκ μέρους τῶν προσκαλούντων. Δι’ αὐτό ὁ καθείς ἐξ ἡμῶν, ἀφοῦ ἀποφασίσῃ νά ἀποδεχθῆ μίαν πρόσκλησιν ὀφείλει νά εἶναι εὐπρεπῶς ἐνδεδυμένος. Εἶναι τό ὀλιγώτερον, πιστεύω, πού μπορεῖ νά κάμῃ κάποιος διά νά δείξῃ τήν ἐκτίμησίν του πρός τόν προσκαλοῦντα αὐτόν ἢ, ἀναλόγως τῆς περιπτώσεως, τόν σεβασμόν του πρός τόν οἰκοδεσπότην καί τήν οἰκογένειάν του, οἱ ὁποῖοι μᾶς κάμνουν τήν μεγάλην τιμήν νά μᾶς προσκαλέσωσιν. Ταὐτοχρόνως δέ ἐκτός τῆς ἐκδηλώσεως τῶν αἰσθημάτων μας πρός τόν/τούς προσκαλοῦντα(ς) εἶναι ἐπίσης καί δεῖγμα ἐκτιμήσεώς καί πρός τούς ἂλλους παρευρισκομένους καί συνδαιτυμόνας, πού ὁ οἰκοδεσπότης ἒχει ἐπίσης καλέσει. Δηλ. δέν ἀρκεῖ μόνον αἱ εὐχαριστίαι μας νά ἐκφράζωνται μέ δύο-τρία τυπικά «ἒπεα πτερόεντα» κατά τήν ἂφιξιν καί τήν ἀναχώρησίν μας, ἀλλά πρέπει καί ἡ ὃλη ἐμφάνισίς μας νά πιστοποιῇ τοῦτο.
Ὃμως ἂς ἀφήσωμεν τούς ζεστούς καλοκαιρινούς μῆνας, καί ἂς συγκεντρωθῶμεν καί εἰς τούς ὑπολοίπους μῆνας τοῦ ἒτους, κατά τούς ὁποίους αἱ καιρικαί συνθῆκαι ἐπιτρέπουσιν ἀνέτως τήν πλήρη ἀνδρικήν ἒνδυσιν, ὁπότε πρέπει νά θεωρῆται καί τελείως ἀπαράδεκτος καί ἀνεπίτρεπτος ἡ ἒνδυσις ἑνός ἀνδρός κατά ἀτελῆ καί καθόλου εὐπαρουσίαστσον τρόπον, δηλ. μέ ξεκούμπωτα τά ἂνω κουμπιά τοῦ ὑποκαμίσου του καί ἂνευ γραβάτας, ὡς ἒχει γίνει «συρμός» τά τελευταῖα ἒτη καί τείνει νά ἐπιβληθῇ καί ὡς βασικός τρόπος ἐνδύσεως!
Ὡς ἀνέφερον ἢδη, εἰς τήν περίπτωσιν τῶν καλοκαιρινῶν μηνῶν ἐκεῖνο τό ὁποῖον διαφεύγει ἀπό τούς κατ’ αὐτόν τόν τρόπον ἐνδυομένους εἶναι ὃτι μέ τήν ἀτημέλητον ἒνδυσίν των δεικνύουσι ἐμπράκτως τήν ἀδιαφορίαν των, καί εἰς τήν πραγματικότητα ὑποτιμῶσι καί προσβάλλουσιν τούς γνωστούς καί φίλους των, τούς ὁποίους ἐπισκέπτονται ἢ θά συναντήσωσιν εἰς μίαν συγκέντρωσιν. Δέν πρέπει νά λησμονῶμεν, ὃτι ἡ καλή ἐμφάνισίς μας ἀποτελεῖ ἓνα ἐκ τῶν βασικῶν δεικτῶν τῆς ἐκτιμήσεως, τήν ὁποίαν τρέφει ὁ ἐπισκεπτόμενος πρός τόν οἰκοδεσπότην καί τούς ὑπολοίπους, πού θά συναντήση ἐκεῖ. Ταὐτοχρόνως εἶναι καί εἷς ἀλάθητος δείκτης καί καθρέπτης τοῦ καλοῦ γούστου καί τῆς καλαισθησίας τοῦ προσκεκλημένου.
Εἰς τό σημεῖον αὐτό θά ἢθελον νά ἀφήσω τόν λόγον εἰς μίαν ἀπό τάς γνωστοτέρας σχεδιαστρίας μόδας, τήν ἐκ Λατινικῆς Ἀμερικῆς Carolina Herrera. Ἀνέγνωσα τάς ἀπόψεις της περί τῆς ἀνδρικῆς μόδας εἰς Νέαν Ὑόρκην, ὃπου εἶναι ἐγκατεστημένη, εἰς πρόσφατον κοινωνικόν σημείωμα τῆς «ΑΛΗΘΕΙΑΣ» (4/9/2014, Σελίς 45), εἰς τό ὁποῖον ὑπό τόν τίτλον «Οἱ Νεοϋρκέζοι εἶναι ἀπαίσια ἐνδεδυμένοι», ἡ Carolina Herrera ἐκφράζει τάς κάτωθι ἐντυπώσεις καί ἀπόψεις της:
«Ἂν κοιτάξετε τούς ἀνθρώπους πού περπατοῦν στούς δρόμους τῆς Νέας Ὑόρκης αὐτήν τήν στιγμήν, θά ἰδεῖτε ὃτι εἶναι ἀπαίσια ντυμένοι. Δέν ἒχω ξαναδεί τόσο κακοντυμένους ἀνθρώπους στήν ζωήν μου! Εἶναι ἀπίστευτες οἱ ἐμφανίσεις τους. Δέν ξέρω γιατί. Δέν ξέρω τι συμβαίνει ἀλλά εἶναι πραγματικά κακό. Σήμερα τό πρωί, πού εἶχα κολλήσει στήν κίνηση, κοιτούσα τόν κόσμο στούς δρόμους καί σκεφτόμουν τί συμβαίνει ἐδῶ;».
Ἀνεφέρθην ἰδιαιτέρως εἰς τούς Ἀμερικανούς, διότι ὡς ἐμφαίνεται ἀπό τά τελευταῖα κινηματογραφικά καί τηλεοπτικά ἒργα ὁ συρμός αὐτός προέρχεται ἀπό ἐκεῖ, κατωτέρω δέ θά ἰδῶμεν διατί.
Εἶναι καλόν λοιπόν νά ἒχωσι τάς παρατηρήσεις αὐτάς ὑπ’ ὂψιν των καί οἱ πολιτικοί μας, οἱ ὁποῖοι ἁμιλλῶνται δυστυχῶς, πῶς θά ἐμφανισθῶσιν εἰς τό κοινόν, ὃσον «ἀτημέλητα» δύνανται, δεικνύοντες δῆθεν, κατά τήν ἂποψίν των, ὃτι πρόσκεινται πλησιέστερον πρός τόν λαόν. Λανθασμένως, πιστεύω. Θά πρέπῃ νά ἒχωσιν ὑπ’ ὂψιν των καί τάς ἀπόψεις διά τήν ἀτημέλητον ἐμφάνισιν, ὃτι δηλ. αὓτη δύναται κάλλιστα νά ἐκλαμβάνηται καί ὃτι ὑποδηλοῖ ἐκ μέρους των περιφρόνησιν, ἒλλειψιν καλαισθησίας καί γούστου, ἒλλειψιν ἐκτιμήσεως καί ἁρμόζοντος σεβασμοῦ πρός τό κοινόν, πρός τό ὁποῖον ἀπευθύνονται καί πρός τούς θεωρουμένους κατά βάθος ὑπ’ αὐτῶν ὑποτιμητικῶς «ἁπλοῦς» ἀνθρώπους.
Ὃμως προτοῦ χωρήσομεν περαιτέρω ἂς ῥίψωμεν ἐν τάχει μίαν γρήγορον ματιάν εἰς τήν ἱστορίαν τῆς Γραβάτας. Αὓτη ἒχει τήν ἀπαρχήν της εἰς τούς Ρωμαϊκούς χρόνους, ὃπου ἐφοροῦσαν τόν λεγόμενον focale. Ὃμως ἡ κυρίως χρῆσις τῆς γραβάτας ἀρχίζει ἀπό τήν Κροατίαν, ἐξ οὗ καί ἡ παρεφθαρμένη ὀνομασία Κραβάτα (cravate). Εἰς τά Κροατικά μέ τά πολλά σύμφωνα hrvat σημαίνει Κροάτης. Ἀπετέλει δέ μέρος τῆς ἐπισήμου στολῆς τοῦ Συντάγματος τοῦ Κροατικοῦ Στρατοῦ ROYAL – CROATE πού ὑπηρέτει ἐν Γαλλίᾳ εἰς τόν στρατόν τοῦ Λουδοβίκου ΙΔ΄. Ἀπετελεῖτο αὓτη ἀπό μίαν λωρίδα ἀπό λινόν ὓφασμα τήν ὁποίαν ἒδενον εἰς τόν λαιμόν των οἱ στρατιῶται τοῦ Συντάγματος. Μετέπειτα ὁ Βασιλεύς Λουδοβίκος 14ος ἐχρησιμοποίησεν ἓν περιλαίμιον ἀπό πολυτελῆ δανδέλλαν καί ἒκτοτε ἡ γραβάτα καί ἡ χρῆσίς της ἐξηπλώθη σταδιακῶς εἰς ὃλην τήν Εὐρώπην λαβοῦσα σύν τῷ χρόνῳ τήν τελικήν μορφήν της, ὡς τήν γνωρίζομεν σήμερον καί μᾶς τήν παρουσιάζουσιν οἱ μαίτρ τῆς μόδας.
Ἂς ἐπανέλθωμεν ὃμως εἰς τό θέμα μας, τήν σημερινήν τάσιν πρός κατάργησιν τῆς Γραβάτας καί τό ἂνοιγμα τῶν ὑποκαμίσων. Ὀφείλω νά ὁμολογήσω, ὃτι σκεπτόμενος ποῖος μπορεῖ νά εἶναι ὁ πραγματικός λόγος καί ἡ κρυβομένη αἰτία, πού διεδόθη τόσον ταχέως τά τελευταῖα χρόνια αὐτή ἡ τόσον ἀκαλαίσθητος τάσις τοῦ νά ἀφήνωνται ξεκούμπωτα τά ἂνω κομβία τῶν ὑποκαμίσων καί νά ἀποφεύγηται τό φόρεμα τῆς γραβάτας, ἢρχισεν ὀλίγον κατ’ ὀλίγον νά διαφαίνηται κατ’ ἐμέ ἡ ἂκρη τοῦ νήματος: Ὡς εἶναι πολύ καλῶς γνωστόν, ἡ γραβάτα ἐκτός τῆς εὐπρεποῦς ἐμφανίσεως καί τοῦ καλοῦ γούστου, πού προσδίδει εἰς τήν ἀνδρικήν ἐμφάνισιν, ἒχει καί μίαν πρακτικήν καί ὑγιεινήν χρησιμότητα. Διατηρεῖ τόσον τόν λαιμόν ὃσον καί τό ἐμπρόσθιον ἂνω μέρος τοῦ στήθους ζεστά καί τά προφυλάσσει ἀπό τό κρῦον καί τά κρυολογήματα, ὡς θά σᾶς βεβαιώσῃ τοῦτο καί ὁ ἰατρός σας. Δηλ. ἐκτός τοῦ ὃτι συμπληρώνει μέ γοῦστον τήν ἀνδρικήν ἒνδυσιν, ταὐτοχρόνως προστατεύει τόν λαιμόν καί τό στῆθος ἀπό τό κρῦον, ὃπως ἀκριβῶς εἶναι χρήσιμον τό φουλάρι εἰς τάς γυναῖκας.
Ἐμβαθύνων λοιπόν πρός αὐτήν τήν κατεύθυνσιν κατέληξα εἰς τό συμπέρασμα, ὃτι πρέπει νά κρύβηται μία πολύ ἰσχυρά – ἰσχυροτάτη – δύναμις, ἡ ὁποία προσπαθεῖ νά ἐπιτύχῃ τήν κατάργησιν τῆς γραβάτας καί τό ἂνοιγμα τῶν ὑποκαμίσων εἰς τήν εὐαίσθητον περιοχήν τοῦ λαιμοῦ, παρασύρασα τούς νέους ὃτι δῆθεν αὐτό εἶναι μοντερνισμός. Αὐτή ἡ νέα τάσις ἐπ’ οὐδενί λόγῳ μπορεῖ νά προῆλθεν ἀπό τήν βιομηχανίαν ἐνδύσεως, διότι αὓτη ἀντιβαίνει τά συμφέροντα τῆς βιομηχανίας αὐτῆς, δηλ. τῆς Βιομηχανίας κατασκευῆς ὑφασμάτων καί γραβατῶν ὡς καί τῆς καλῆς ἐφαρμογῆς τῶν ὑποκαμίσων. Ἂρα διά νά δυνηθῇ αὐτός ὁ νέος συρμός νά ἐπιβληθῇ καί κατανικήσῃ τήν πολύ ἰσχυράν βιομηχανίαν τῶν ὑφασμάτων καί τῆς ἐνδύσεως, δύναται ὁ οἱοσδήποτε νά ἀντιληφθῇ ποῖα πανίσχυρα συμφέροντα κρύβονται ὂπισθεν τοῦ μοντερνισμοῦ αὐτοῦ. Ὡς θά ἐπροσέξετε ἀποφεύγω νά τόν ἀποκαλέσω «μόδαν», διότι ὡς εἲδομεν οἱ μαίτρ εἶναι ἐναντίον αὐτῆς τῆς τάσεως. Ἀφοῦ λοιπόν ἐμελέτησα καί ἀπέρριψα τούς διαφόρους πιθανούς λόγους, κατέληξα εἰς τήν κάτωθι κατά τήν ἂποψίν μου ἀδιάσειστον αἰτίαν αὐτοῦ τοῦ κακοῦ γούστου:
Τό συμπέρασμα τοῦ γράφοντος εἶναι ὃτι ὂπισθεν τῆς διαδόσεως αὐτῆς, πού παρέσυρε τούς νέους καί λοιπούς νεάζοντας, εὑρίσκεται ἡ παντοδύναμος Φαρμακευτική Βιομηχανία καί αἱ πανίσχυροι Ἑταιρεῖαι Φαρμάκων τοῦ ἐξωτερικοῦ. Πῶς καί διατί; Διότι αὐτή ἡ κατάστασις σημαίνει κατά τούς χειμερινούς, ὡς καί τούς φθινοπωρινούς καί ἀνοιξιατίκους μῆνας, πού αἱ καιρικαί συνθῆκαι εἶναι πολύ εὐμετάβλητοι, πλεῖστα κρυολογήματα τοῦ λαιμοῦ καί τοῦ στήθους, ἣτις μεταφράζεται διά τάς Ἑταιρείας Φαρμάκων εἰς περισσότερα ἀντιπυρετικά καί ἀντιβιωτικά φάρμακα παντός τύπου καί δυναμικότητος, πολλάς ποικιλίας παστίλιων λαιμοῦ, ἀναλγητικά πονοκεφάλων ἐκ κρυολογημάτων, ἀλοιφάς στήθους κτλ. κτλ. Θά ἒχητε βεβαίως προσέξει τήν μεγάλην αὒξησιν τῶν παρασκευασμάτων αὐτῶν καί τῆς γενικῆς μεγάλης ζητήσεως καί τεραστίων πωλήσεων τούτων τά τελευταῖα ἒτη, ὡς καί τήν μεγάλην ἐπέκτασιν τῶν περιόδων, πού αἱ ἀσθένειαι αὐταί προσβάλλουσι τώρα τόν «μοντέρνον» ἀνδρικόν κόσμον!
Ἂς ἒχουσι λοιπόν τοῦτο ὑπ’ ὂψιν των οἱ λάτρεις τῆς νέας αὐτῆς τάσεως εἰς τήν ἀνδρικήν ἒνδυσιν, οἱ νεαροί καί λοιποί, διότι εἰς τήν πραγματικότητα, μέ τήν κατάργησιν τῆς γραβάτας καί τό ἂνοιγμα τῶν ὑποκαμίσων εἰς τόν λαιμόν γίνονται ἀφελῶς ὂργανα εἰς τούς πλοκάμους καί τάς ηὐξημένας πωλήσεις τῶν ποικίλων ἀντιγριππικῶν παρασκευασμάτων τῶν μεγάλων Φαρμακευτικῶν Βιομηχανιῶν.
Ἐν Λευκωσία τῆ 9η Σεπτεμβρίου, 2014.
Λάμπης Γ. Κωνσταντινίδης
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 25.9.2014