Η οικογένεια Χωραφά-Ρακαντζή είναι κλάδος του οίκου ευγενών της Napoli. Τόσο ο Sturdza, όσο και ο Ραγκαβής, αλλά και άλλοι ιστορικοί ερευνητές και γενεαλόγοι, αναφέρουν πως στην Κεφαλλονιά οι Χωραφά απαντούν από τον 16ο αι. Απόγονοι της οικογένειας ήταν πρόσωπα που διέπρεψαν για περισσότερο από δυο αιώνες στην πολιτική, στη στρατιωτική, στην πολιτιστική, αλλά και στην εκκλησιαστική ζωή όχι μόνον του νησιού, αλλά και διεθνώς. Ειδικά για το όνομα Ευστάθιος, από τον κλάδο της Κεφαλλονιάς έχουμε τρεις : έναν τον 17ο αι, έναν πολιτικό και έναν Ολυμπιονίκη. Άλλο πρόσωπο που συνδέεται με την υπόθεσή μας είναι ο Ιωάννης ή Ιωαννίκιος ο οποίος τον 18ο αι. έφερε την εικόνα της Παναγίας της Ρακαντζή στην Κεφαλλονιά.
Άγνωστο πότε ακριβώς στο επίθετο της οικογένειας Χωραφά προσετέθη το Ρακαντζή. Προσπαθώντας να ανιχνεύσω την ετυμολογία της λέξης, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να προερχόταν από την Τραπεζούντα και συγκεκριμένα από την εκκλησία του κοντινού με την πόλη αυτή χωριού Ρακάν, στο οποίο ζούσαν 100 Ελληνικές οικογένειες μέχρι το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα, γιατί μετά «υπήχθησαν εις την ανταλλαγήν». Η κατάληξη (-τζή), απλώς επιβεβαιώνει την υπόθεσή μου, ότι δηλαδή προέρχεται από τον Πόντο.
To θέμα αυτό, της ετυμολογίας της λέξης, το συζήτησα τότε με τον Δ/ντή –και αργότερα Επίτιμο Δ/ντή του Κέντρου Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών καθηγητή γλωσσολόγο και μελετητή ελληνικών διαλέκτων κ. Δικαίο Βαγιακάκο, ο οποίος όχι μόνον επιβεβαίωσε τη θέση μου αυτή, αλλά και την ενίσχυσε παραθέτοντάς μου ορισμένα παραδείγματα με την ίδια κατάληξη (-ντζή) και αποστέλλοντάς μου ευγενικώς μελέτες του.
Ως είναι εύλογο, η εκκλησία αυτή ανήκε στην οικογένεια και θα πρέπει κτίσθηκε τον 18ο αι. Το 1787 ο ιερέας Γεώργιος Χωραφάς ή Ρακαντζής «κατέλιπεν την παρά τον ναόν Ρακαντζής Αργοστολίου οικίαν του ως κατοικία του Επισκόπου».
Το 1833 συναντάμε να ιερουργεί τον Κοσμά και να υπογράφει στα ληξιαρχικά έγγραφα ως: «Κοσμάς ιερεύς Χωραφάς, λεγόμενος Ρακαντζής, εφημέριος και κτήρωρ της εκκλησίας της Υπεραγίας Θεοτόκου, της λεγομένης του Ρακαντζή ταύτης της πόλεως Αργοστολίου». Ή αλλού ως: «πατρονοτάριος». Ιεροδιάκονος ήταν δε ο γιός του, Γεώργιος.
Μετά τους σεισμούς, η εκκλησία της Ρακαντζή μαζί με τον Άγιο Γεώργιο, την Ανάληψη και την Υ.Θ. Φουσάτου συγκρότησαν την Ευαγγελίστρια που είναι και ο Μητροπολιτικός ναός μας. Η Ι. Μητρόπολη Κεφαλληνίας, σε μια ευλαβική προσπάθεια διατήρησης της ανάμνησης της παλιάς και μεγαλόπρεπης εκκλησίας Ρακαντζή ανήγειρε μικρή εκκλησιά με το ίδιο όνομα ακριβώς, απέναντι από την Επισκοπή. Σήμερα, το ναϊδριο αυτό φιλοξενεί τον συντηρημένο πλέον θρόνο της Παναγιάς, έργο αγνώστου του 19ου αι.
Γεννάται όμως εύλογα το ερώτημα: η εικών της Παναγίας της Ρακάν, αφού ήρθε στην Κεφαλλονιά τον 18ο αι. και η σημερινή θωρείται έργου του 19ου αι., πού είναι η αρχική; Είναι άλλη εικόνα; Ήρθαν δυο εικόνες; Έχει επιζωγραφισθεί; Προφανώς η επιστημονική εξέταση της ιερής εικόνας θα απαντήσει στο ερώτημα αυτό.
Δημοσίευμα με όλα τα παραπάνω στοιχεία είχα κάνει στην Εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ στις 26 Ιουνίου 1998. Ακολούθησαν και άλλα δυο στα ΧΡΟΝΙΚΑ. Από τότε άρχισα την προσπάθεια να βρω στοιχεία για την Παναγία στην πόλη Ρακάν της Τραπεζούντας, όμως οι προσπάθειές μου –μέσω ποντιακών συλλόγων- δεν καρποφόρησαν.
Και φθάνουμε στο σήμερα. Τον Μάϊο εφέτος έλαβα δημοσίευμα για ανάρτηση στο site μου που αναφερόταν σε εκδηλώσεις του Συλλόγου Ποντίων «Ευστάθιος Χωραφάς». Αντιλαμβάνεσθε όλοι την έκπληξή μου. Αμέσως βρήκα την φορά αυτή άκρη και κατέληξα στον κ. Καγκελίδη, πρόεδρο του Συλλόγου, που έχουμε την τιμή να τον έχουμε κοντά μας μαζί με 7 άλλα μέλη του 15μελούς Δ.Σ.
Πιστεύοντας πως η δύναμη του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας ενώνει, ας πούμε πως απόψε, τον μήνα ετούτο της Παναγιάς, μπήκε το θεμέλιο για την εδραίωση σχέσης μεταξύ του Πόντου και της Κεφαλλονιάς μας.
Σας ευχαριστώ
Ευρυδίκη Λειβαδά