αρνείται να βάλει με τον νου του ότι μπορεί να κάνει ο ίδιος κάτι τόσο εξευτελιστικό, όπως να ξεπουλάει τον τόπο του για να καταναλώσει περισσότερο. Έτσι δημιουργήθηκε μία ψυχολογική στάση που ελάχιστα διαφέρει από την συλλογική σχιζοφρένεια.(.)Ο ελληνοκεντρισμός επέζησε και θα επιζήσει για πολύ ακόμα, εφ’ όσον ψυχολογικά αποτελεί θεμελιώδη αμυντικό και υπεραναπληρωτικό μηχανισμό ενός έθνους, το οποίο ελάχιστα δικά του πράγματα παράγει στον τομέα της πνευματικής και της υλικής παραγωγής, έτσι ώστε να αντισταθμίζει χωρίς τραύματα όσα εισβάλλουν καθημερινά απ’ έξω, κατακτώντας τον δικό του χώρο. Όμως θα επιζήσει χωρίς κοσμοθεωρητικά συγκροτημένες και γενικότερα αποδεκτές μορφές-είτε ως στάση εθνικής «λεβεντιάς» και «περηφάνιας», είτε ως φολκλοριστικό καρύκευμα της τουριστικής εκποίησης του τόπου.(.) οι ηδονιστικές αξίες του αυθορμητισμού και της αυτοπραγμάτωσης, όπως τις διακήρυξε η πολιτισμική επανάσταση στην Ελλάδα, συμφύρθηκαν με τις παμπάλαιες και πασίγνωστες επιχώριες έξεις της πνευματικής νωθρότητας, του εξυπνακιδισμού και της ημιμάθειας. η σύμφυρση αυτή, επομένως, ήταν η φυσική και βολική είσοδος του μεταμοντερνισμού σ’ έναν τόπο, όπου το αστικό εργασιακό ήθος είναι ουσιαστικά άγνωστο όχι μόνον στον τομέα της υλικής παραγωγής, αλλά και στον τομέα του πνεύματος, όπου δεν διαμορφώθηκαν επιστημονικές παραδόσεις με συνοχή και με μακρόβιους φορείς, και όπου οι μίμοι και οι γελωτοποιοί εκπροσωπούνται με ποσοστά ιδιαιτέρως υψηλά στους κύκλους των διανοουμένων, στα πανεπιστήμια και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όπως και να ‘χει, η τέτοια είσοδος του μεταμοντερνισμού στις ελληνικές συνθήκες αποτελεί, και εν μέρει την κορύφωση, της κρίσης όλων των θεμελιωδών δεδομένων της ελληνικής εθνικής ζωής.»
Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να προσθέσω καμία παρατήρηση σε αυτό το κείμενο. Αυτό που μπορώ να κάνω, είναι να βρω μέσα σε αυτό, και τους λόγους για τους οποίους στον τόπο μας δεν αναπτύχθηκε μία κουλτούρα της Δεξιάς: Η πνευματική νωθρότητα για την οποία ομιλεί ο Κονδύλης, οδηγεί πιο εύκολα στην διαμόρφωση μιας αριστερής κουλτούρας(ως αναζήτηση της υλικής ευτυχίας εδώ και τώρα), όταν μάλιστα έρχεται ως ”μασημένη τροφή” από την εσπερία. Από την άλλη πλευρά όμως, η Δεξιά ιδεολογία, που πράγματι υπήρξε στην Ελλάδα, αρκέστηκε σε εύκολα ιδεολογήματα (= «πατρίς ,θρησκεία, οικογένεια» κλπ), και δεν μπόρεσε να παράγει μία δομημένη κουλτούρα, όπως έκανε η αριστερά(στο εξωτερικό βέβαια). Με τον όρο κουλτούρα, εννοούμε την ανθρωπολογική, φιλοσοφική, ιστορική, ψυχολογική, επιστημονικά πολιτική, κοινωνιολογική και καλλιτεχνική παρουσίαση και τεκμηρίωση της Δεξιάς κοσμοθεώρησης.
Οι αναλύσεις και οι διαπιστώσεις του Κονδύλη εντάσσονται σε ένα πρώτο επίπεδο ανίχνευσης, ας το χαρακτηρίσουμε ως ”τεχνοκρατικό επίπεδο”. Εμείς πιστεύουμε ότι υπάρχει και ένα δεύτερο επίπεδο ανίχνευσης, πολύ πιο βαθύ, το οποίο και τα αίτια της παρακμής μας αποκαλύπτει, αλλά ταυτόχρονα μας προσφέρει και την βαθύτερη και ουσιαστικότερη λύση. Αυτό το δεύτερο επίπεδο, όποιος επιθυμεί μπορεί να το βρει μέσα στα έργα του Φώτη Κόντογλου, τα κείμενα του όπως και οι ζωγραφιές του, μπορούν να μας οδηγήσουν στην επανακάλυψη της Ελληνικής ψυχής.
Εσείς οι νεώτεροι πρέπει να κρατήσετε και να συνταιριάξετε, και τα δύο αυτά επίπεδα ανίχνευσης, το ‘τεχνοκρατικό’ και το μεταφυσικό, διότι μόνον έτσι θα γίνετε η νέα γενιά της πραγματικής και ουσιαστικής διανόησης.
Θεόδωρος Λάσκαρης
Φωτογραφία: Φώτης Κόντογλου, οι Οιωνοί
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 26.6.2014, Β. Λορεντζάτος