Από το 1979, τρία χρόνια πριν να θεσπιστεί η έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η Τουρκία απαιτεί από την Ελλάδα να δεσμευτεί πως δεν θα ανακηρύξει ποτέ ΑΟΖ στο Αιγαίο. Επανέλαβε, μάλιστα, την αξίωσή της αυτή κατά τις διερευνητικές επαφές οι οποίες άρχισαν το 2002, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευτεί πως δεν θα ανακηρύξει καμιά άλλη θαλάσσια ζώνη πέρα οπό τα χωρικά της ύδατα. Ότι, δηλαδή, δεν θα καθιερώσει ούτε ΑΟΖ ούτε Συνορεύουσα Ζώνη στο Αιγαίο. Και αυτό γιατί «όπως διατείνεται» το Αιγαίο είναι ημίκλειστη θάλασσα και δεν μπορεί να βρουν εφαρμογή οι πρόνοιες της νέας Συνθήκης. Την ίδια στιγμή ωστόσο, και παρόλο που δεν υπέγραψε τη νέα Σύμβαση, η ίδια έχει ανακηρύξει ΑΟΖ στον Εύξει¬νο Πόντο, που είναι όχι ημίκλειστη, αλλά ασφυκτικά περίκλειστη θάλασσα.
Αφήνει, βέβαια, η Τουρκία να νοηθεί πως θα δεχόταν την ανακήρυξη ΑΟΖ στην Αν. Μεσόγειο. Απαιτεί, όμως, να εξεταστούν χωριστά τα ζητήματα του Αιγαίου από εκείνα της Αν. Μεσογείου. Αυθαίρετα και ύπουλα επιχειρεί, στην πραγματικότητα, να εμφανίσει το Καστελόριζο σαν κάτι χωριστό και αποκομμένο από το ενιαίο πλέγμα των ελληνικών νησιών και εκμεταλλευόμενη τη διεθνή νομολογία να αμφισβητήσει πλήρως το δικαίωμα του να έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Με αυτό το πνεύμα έχει, άλλωστε, εκχωρήσει άδειες ερευνών σε περιοχές της υφαλοκρηπίδας του νησιού και προετοιμάζει νέα απόπειρα τετελεσμένων. Απέκτησε, μάλιστα, για τον σκοπό αυτόν και νέο υπερσύγχρονο ερευνητικό σκάφος και ετοιμάζεται για τα επόμενα βήματα.
Μείζονος σημασίας, όμως, είναι το γεγονός ότι η Τουρκία με αλλεπάλληλες απειλές πολέμου «οι οποίες άρχισαν οπό τον Ιούνιο του 1974 και πήραν την πιο επίσημη μορφή με την απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της τον Ιούνιο του 1995» απαγορεύει στην Ελλάδα να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα της στα 12 μίλια. Απαιτεί μάλιστα -και το δέχτηκε ως πρωθυπουργός ο Κ. Σημίτης- να υπάρξει συμφωνία για μερική επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πριν από τη σύνταξη συνυποσχετικού, με το οποίο οι δύο χώρες θα απευθύνονται στο Διεθνές Δικαστήριο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Απαιτεί -και το δέχτηκε η κυβέρνηση Κ. Σημίτη- να εξαιρεθούν του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών τους υδάτων τόσο τα νησιά του Αν. Αιγαίου όσο και οι ακτές της Θράκης.
Πέρα, όμως, από την αξίωση εγκατάλειψης των δικαιωμάτων που απορρέουν οπό το Δίκαιο της Θάλασσας, π Τουρκία έχει εγείρει οπό το 1996, με αφορμή την κρίση στα Ίμια, και ζήτημα δήθεν «γκρίζων ζωνών». Είναι, μάλιστα, εξόχως αρνητικό το γεγονός πως η κυβέρνηση Κ. Σημίτη, ενώ απέκλειε, μετά το γεγονότα εκείνα, κάθε διάλογο με την Τουρκία απαιτώντας να αποσύρει τις αυθαίρετες εδαφικές διεκδικήσεις της, τελικό όχι μόνο προσήλθε σε διάλογο, αλλά δέχτηκε να μπουν στο παζάρι και οι ισχυρισμοί της για δήθεν «γκρίζες ζώνες».
Την ώρα, λοιπόν, που η Ελλάδα απαιτεί συνεννόηση με την Τουρκία στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, πρέπει να είναι σαφείς όχι μόνο οι αξιώσεις της γείτονος, αλλά και η ανάγκη απαγκί-στρωσης από τις υποχωρήσεις στις οποίες προέβησαν οι κυβερνήσεις των Κ. Σημίτη και Γ. Παπανδρέου. Κυρίως, όμως, να υπάρχει ετοιμότητα απόκρουσης των μεθοδεύσεων της σε ό,τι αφορά το Καστελόριζο και των σχεδίων της για νέα απόπειρα τετελεσμένων στην κρίσιμη περιοχή.
ΑΝΔΡΕΑΣ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Εστάλη στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 27.2.2013, Β. Λορεντζάτος